باکتری سالمونلا که معمولاً در جوجهها و تخممرغها وجود دارد یکی از عوامل مسمومیتهای غذایی است. این باکتری میتواند تخمدانهای پرنده را آلوده کند و قبل از تخم گذاردن پرنده، وارد تخممرغ شود یا اینکه به هنگام تخم گذاری، به پوسته تخم مرغ نفوذ کند. سالمونلا با پختن غذا از بین میرود ولی غذاهایی که حاوی تخممرغ خام هستند مشکلساز خواهند بود. حدود 40 درصد از کل مسمومیتهای غذایی را باکتریهای سالمونلا ایجاد می کند. گزارش سازمان بهداشت جهانی حاکی از مسمومیت سالانه پنج نفر از هر هزار نفر در کشورهای در حال توسعه به سالمونلا است. این باکتری در انسان بیماریهای مختلف و گاهی خطرناکی مانند تب روده (حصبه و شبه حصبه)، عفونت خون و مسمومیت غذایی ایجاد میکند و یک مسئله بهداشت عمومی مهم در سراسر جهان است.
به همین منظور، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دو مطالعه با هدف «بررسی شیوع آلودگی سالمونلا و شناسایی سروتیپهای تخم بلدرچین صنعتی و تخم اردک محلی عرضهشده از بازارهای خردهفروشی قزوین» و همچنین «بررسی شیوع آلودگی و مقاومت آنتیبیوتیکی سالمونلا انتریتیدیس در تخم مرغهای صنعتی شانهای و بستهبندی تهیه شده از مراکز عرضه تخممرغ در شهر قزوین» انجام دادند.
به گفته زهرا رحیمی، مجری این پژوهش و پژوهشگر آلودگی های غذایی، در مطالعه اول، شیوع 67.16 درصدی سالمونلا از نمونه های تصادفی تخم اردک سُنّتی مشاهده شد، اما در تخم بلدرچین های صنعتی مشاهده نشد.
وی با گفتن اینکه در مطالعه دوم، روی پوسته تخممرغ بستهبندی شده و شانهای، آلودگی سالمونلا مشاهده نشد؛ اظهار کرد: 10 درصد از محتوای نمونهها مثبت بودند که شامل پنج درصد از محتوای تخممرغهای بستهبندی شده و پنج درصد از محتویات تخممرغهای شانهای بود.
این پژوهشگر بیان کرد: میتوان نتیجه گرفت تفاوت معنی داری بین تخممرغ شانهای و تخممرغ بستهبندی شده وجود نداشت و بین آلودگی پوسته و آلودگی محتوای هر دو گروه، تفاوت معنی داری وجود داشت. وی اضافه کرد که ایزولههای سالمونلا به آمپیسیلین مقاوم بودند.
باکتری سالمونلا می تواند پس از رفع علایم کلینیکی، همچنان در بدن باقی بماند
کارشناس نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی شبکه بهداشت و درمان شهرستان البرز در خصوص ویژگی های این بیماری گفت: دوره پنهان برای بیماری سالمونلا (سالمونلوز) معمولا بین 12 تا 36 ساعت است و بعضی اوقات تا 72 ساعت نیز ادامه پیدا می کند. وی با اشاره به اینکه علائم ابتدائی این بیماری، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، درد قسمت بالای شکم، تب حدود 38 درجه و بندرت بالاتر از آن، همراه با اسهال است؛ گفت: مرحله حاد بیماری می تواند تا دو روز به طول انجامد و اگر طولانی تر شود، موجب ایجاد کم آبی بد و اثرات سوء بر روده می شود.
رحیمی با اذعان به اینکه تمام این عوارض تا یک هفته به طول خواهد انجامید و بیماری در کودکان و افراد 60 سال به بالا، سخت تر و مرگ بار تر است؛ گفت: افراد مبتلا به سالمونلوز، اغلب ظاهرا بهبود می یابند، یعنی علائم کلینیکی از بین می روند؛ اما باکتری سالمونلا در روده، کیسه صفرا، کبد و حتی گاهی در کلیه ها موضع می گیرد و به طور مداوم از طریق مدفوع و یا ادرار دفع می شود. به گفته این محقق دانشگاهی، اینگونه افراد که هفته ها و حتی گاهی اوقات، سال ها حامل سالمونلا هستند و آن را دفع می کنند؛ خطری بسیار جدی برای انسان ها و دام های سالم به شمار می روند. وی افزود که از استخدام این گونه افراد در صنایع غذایی، کانتین ها و آشپزخانه ها می باید به شدت جلوگیری کرد.
پخت کامل مواد غذایی، مهم ترین راه پیشگیری
این پژوهشگر آلودگی های مواد غذایی، درباره راه های پیشگیری از ابتلا به این بیماری گفت: سالمونلا در حرارت 70 درجه به مدت 10 دقیقه کاملا از بین می رود؛ پس بنابر این، با پختن گوشت قرمز، مرغ و همچنین آبپز کردن تخممرغ، این باکتری از بین میرود. وی خودداری از خوردن محصولات لبنی غیرپاستوریزه را راهکار دیگر پیشگیری دانست و تاکید کرد: زمانی که کار شما با گوشت مرغ یا حیوانات به پایان رسید، تخته برش، چاقو و دیگر وسایلی که آلوده به خون و گوشت حیوانات شدهاند را باید کاملاً شُست و با مواد مخصوص گندزدایی کرد.
وی با توصیه به اینکه اجازه ندهید گوشت یا مرغ، با مواد غذایی که نیازی به پخت ندارند، تماس داشته باشد؛ هشدار داد: انسان می تواند با دست زدن به مواد غذایی آلوده، مانند پوسته تخم مرغ آلوده به سالمونلا، آن را به سایر افراد و سایر مواد غذایی منتقل کند؛ پس ضروری است شست و شو دست ها انجام گیرد و بسته بندی تحت شرایط بهداشتی باشد.
رحیمی از تلاش های دکتر رزاق محمودی، رییس دانشکده بهداشت و پیراپزشکی و استاد راهنمای مطالعه اول؛ دکتر پیمان قجربیگی، رییس مرکز تحقیقات ایمنی محصولات سلامت محور و استاد راهنمای مطالعه دوم و دکتر بابک پاک بین، رییس آزمایشگاه جامع تحقیقات دانشگاه در به نتیجه رسیدن این پژوهش ها قدردانی کرد.
برای مشاهده مقاله می توانید روی لینک زیر کلیک کنید.
http://www.jchr.org/index.php/JCHR/article/view/article_684215.html