چرا حوادث و بلایا برای نظام سلامت و جامعه مهم است؟
از زمان اختراع وسایط نقلیه در دنیا، حوادث رانندگی با این صنعت همراه شده و تا کنون نیز یکی از دغدغه‌های کشورهای دنیا برای پیشگیری از مرگ و میر زودرس می‌باشد. حل معضل حوادث ترافیکی و آثار آن یکی از سیاست های مهم در کشوهای دنیا می باشد و مرگ و میر در اثر حوادث ترافیکی یکی از 10 عامل مهم مرگ و میر در استان قزوین است.
از طرفی حوادث مجموعه‌ای از اتفاقاتی است که برای انسان و متعلقات آن از قبیل خانه، ماشین، محیط اطراف و... ایجاد می‌شوند و منظر به آسیب به انسان و متعلقات مذکور می‌گردد. در بین حوادث، معمولا حوادث ترافیکی یکی از بزرگترین مشکلات بشر است که به صورت پیوسته انسان را دچار مشکلات عدیده می نماید، ولیکن نباید از یاد ببریم که حوادث دیگری از قبیل بلایا، تهدیدات، جنگ‌ها، تغییر اقلیم و محیط زیست، غرق‌شدگی، سوختگی، خفگی و مسمومیت، چهارشنبه‌سوری و... نیز جزء حوادث هستند و پیوسته انسان را دچار مشکلات مختلف می‌نمایند.
سلامت ابعاد مختلفی از جمله جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دارد و متاسفانه در حوادث و بلایا به بعد جسمی و رفع تروما و صدمات ناشی از آن توجه می‌شود ولی به ابعاد دیگر سلامت خانواده‌ها در موضوع تصادفات توجه کافی نمی‌شود. این موضوع در حالیست که برخی از تلفات و صدمات ناشی از حوادث و بلایا تا سالیان سال موجب اختلالات روحی و اجتماعی خانواده ها و جامعه می‌شوند.
در همین رابطه، حوادث و بلایا یکی از عوامل مهم مرگ زودرس در استان قزوین می‌باشد و قریب به 10درصد از کل مرگ‌های اتفاق افتاده در هر سال، ناشی از تصادفات حوادث بوده است. تحقیقات و آمار نشان می‌دهد حدود 40درصد از کل مرگ‌های ناشی از تصادفات و حوادث رانندگی در استان قزوین مربوط به گروه سنی زیر 30 سال بوده است و مسلماً این آمار تکان‌دهنده و گویای از بین رفتن جوانان و نوجوانان در اینگونه حوادث می باشد.
مدیریت خطر بلایا و حوادث چیست؟
با وقوع حوادثی مثل سیل، زلزله، طوفان و... که در اذهان عموم به عنوان بلا معرفی می‌شوند، خسارات متعدد جانی و مالی به آسیب دیدگان رسیده و این خسارت بسته به شدت بحران و میزان آمادگی مردم بسیار متفاوت می‌باشد.
در واقع هرگاه انسان خود را برای مقابله با حوادث آماده سازد، می‌تواند حادثه را در حد همان حادثه متوقف سازد . اما اگر این آمادگی به هر علت وجود نداشته باشد، آنگاه بحران‌ها پدید می‌آیند و در بسیاری از اوقات آدمی را به زانو در می‌آورند. بنابراین داشتن برنامه مقابله با حوادث غیر مترقبه برای جامعه و هر سازمان و با هر نوع فعالیتی امری حیاتی است.
مخاطره چیست؟
هر مخاطره با توجه به مکان، شدت، فراوانی و احتمال وقوع آن به طبیعی و انسان‌ساخت تقسیم بندی می‌شوند و در صورت بالا رفتن خطر حوادث در جامعه و عدم توانایی مناسب برای پاسخ به مخاطرات می‌تواند به بلا و بحران تبدیل شود. هرچقدر ما آسیب‌پذیر باشیم و برنامه‌ریزی مناسبی برای پاسخ به مخاطرات و حوادث نداشته‌باشیم، به بلایا و بحران‌های جدی می‌تواند تبدیل شود.
برای مدیریت خطر بلایا و حوادث چکار باید انجام دهیم؟
درک خطر گام اول برای شناخت مخاطرات و تفکر برای برنامه‌ریزی برای مدیریت خطرات آن‌ها است. متأسفانه به دلیل آرامش کنونی در جامعه، درک خطر در آینده و مواجهه با مخاطرات کم است و بسیاری از مردم حوصله، وقت، تفکر صحیحی از شناخت و درک خطرات ندارند و به همین دلیل برنامه‌ریزی برای مدیریت خطر بلایا و حوادث اتفاق نمی‌افتد.
در گام بعدی باید از وقوع حوادث و مخاطرات پیشگیری نماییم. به طور مثال با ساخت جاده‌های ایمن و بخشنده و بکارگیری خودروهای ایمن و همچنین افزایش توانایی کاربران جاده ها در حوادث ترافیکی پیشگیری کنیم و یا با کاشت درختان و شخم زدن زمین‌های کشاورزی و عدم قطع درختان در جنگل‌ها و همچنین تصرف نکردن مسیل رودخانه‌ها می توانیم از وقوع سیل پیشگیری نماییم.
گام بعدی مدیریت خطر بلایا و حوادث، کاهش آسیب‌پذیری است. یعنی وقوع مخاطرات را قبول کنیم و آسیب‌پذیری خودمان در مواجهه با مخاطرات را کم کنیم. به طور مثال کمربند ایمنی خودرو را هنگام رانندگی ببندیم و یا ساختمان‌ها محکم و ایمن بسازیم و تجهیزات داخل آن را محکم نماییم تا در وقوع حوادث و مخاطرات آسیب نبینیم.
یکی دیگر از مراحل مدیریت خطر بلایا و حوادث، ایجاد آمادگی در مواجهه با بلایا است. به این معنی که داستان‌هایی از سختی‌های حوادث و بلایا در تصور خود بسازیم و برای آن روزها خود را آماده نماییم. مثل این سوال که اگر در شرایط آب و هوایی سرما خودروی ما خراب شد چکار می کنیم و یا در خانه و محل کار اگر برق و آب و گاز شهر به طور کلی قطع شد، چکار می‌کنیم؟ بنابراین تمهیداتی برای ذخیره‌سازی و تهیه جایگزین شیوه‌های کنونی دسترسی به آب، برق و گاز طراحی می نماییم.
اگر تا اینجای برنامه‌ریزی برای مواجهه با حوادث و مخاطرات را به‌خوبی انجام داده باشیم، بلایای طبیعی و حوادث به ما آسیبی نمی‌زنند و ما خطرات آن‌ها را توانسته‌ایم مدیریت نماییم. کاری که در کشورهای توسعه یافته مثل ژاپن برای مواجهه با مخاطرات و حوادث انجام شده است.